Ανδρική υπογονιμότητα και προβλήματα του σπέρματος


Τα τελευταία 50 χρόνια γίναμε μάρτυρες μερικών εκπληκτικών αλλαγών στο κόσμο μας. Το 1953 πχ ένας άνδρας στα 40 η στα 50 του θεωρούνταν ήδη 'μεγάλος' και στην οδό της συνταξιοδότησης του. Το 2008 όμως τα 40 δεν θεωρούνται από τους περισσότερους -ιδιαίτερα από εκείνους πού έχουν ήδη ξεκινήσει την 4η δεκαετία της ζωή τους- σαν πολλά!!! Είναι αρκετά συχνό φαινόμενο να βλέπουμε σαραντάρηδες να ξεκινούν μια 2η ή 3η καριέρα, να ασχολούνται επαγγελματικά με τον αθλητισμό η να γίνονται για πρώτη φορά πατέρες. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι οι άνδρες ηλικίας μεταξύ 35-54 που γίνονται γονείς για πρώτη φορά αυξήθηκαν κατά 20% τα τελευταία 20 χρόνια.
sperm Ταυτόχρονα όμως με την μεγαλύτερη ηλικία στην οποία οι άνδρες 'συναντούν' την πατρότητα , μεγαλύτερα είναι και τα προβλήματα για αυτούς. Στις μέρες μας ο ανδρικός παράγοντας ευθύνεται για το 50% των προβλημάτων στα υπογόνιμα ζευγάρια, αφορώντας περίπου το 15% του γενικού πληθυσμού. Ο αριθμός αυτός είναι εξαιρετικά μεγάλος με ακόμα μεγαλύτερο προσωπικό, συναισθηματικό, κοινωνικό ακόμα και οικονομικό κόστος. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ( WHO) μελετά την αλλαγή -προς τα κάτω- των φυσιολογικών παραμέτρων υγείας του σπέρματος, καθώς όλο και συχνότερα οι παράμετροι αυτοί δεν βρίσκονται σε κατά τα άλλα υγιείς άνδρες.

Τα αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας σχηματικά είναι τα ακόλουθα:

Ελαττωμένη σπερματογενετική ικανότητα

Στην περίπτωση αυτή το σπερματικό επιθήλιο- οι όρχεις δηλαδή- παρουσιάζουν ελαττωμένη ικανότητα για παραγωγή σπερματοζωαρίων ( Ολίγο-ασθενοσπερμία, Μη- απφρακτική αζωοσπερμία, Τερατοσπερμία). Το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται πέρα από γενετικούς παράγοντες, σε προηγούμενες φλεγμονές του οργάνου, χειρουργικές επεμβάσεις, τραυματισμό, χρήση αναβολικών φαρμάκων , στο κάπνισμα και τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, την επίδραση περιβαλλοντικών ρύπων η χημικών ουσιών ή την επίδραση ακτινοβολίας.
Δυστυχώς ο αριθμός των χημικών ουσιών που δυνητικά μπορούν να βλάψουν την ποιότητα του σπέρματος είναι πολύ μεγάλος και βρίσκονται σχεδόν παντού!!!! Πλαστικά, εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα που χρησιμοποιούνται για δημητριακά και φρούτα, ουσίες για την επικάλυψη τροφίμων η την χρήση τους στην οδοντιατρική ή ακόμα και τα προϊόντα σόγιας μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στην ποιότητα του σπέρματος.
Ένας πιθανός τρόπος για τον τρόπο με τον οποίο οι περιβαλλοντικοί ρύποι μπορούν να βλάψουν την ποιότητα του σπέρματος είναι διαμέσου της παραγωγής ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια τα οποία παράγονται κατά τον κυτταρικό μεταβολισμό από τα υγιή κύτταρα των σπερματοζωαρίων συμπεριλαμβανόμενων . ενώ όμως το ανθρώπινο σώμα παράγει αντιοξειδωτικές ουσίες για την προστασία των κυττάρων από τις ελεύθερες ρίζες, οι περιβαλλοντικοί ρύποι και η αύξηση των ελεύθερων ριζών που προκαλούν, ανατρέπει την ευαίσθητη αυτή ισορροπία προκαλώντας στην συγκεκριμένη περίπτωση διαταραχές στην πυκνότητα, την μορφολογία, την κινητικότητα και την κυτταρική μορφή των σπερματοζωαρίων. Μελέτες έχουν δείξει αύξηση του ποσοστού των ελευθέρων ριζών στο 40% των ανδρών με διαταραχές γονιμότητας.

Απόφραξη των εκφορητικών οδών του σπέρματος

Στην περίπτωση αυτή ενώ οι όρχεις παράγουν φυσιολογικά σπερματοζωάρια αυτά δεν μπορούν 'να βρουν τον δρόμο τους' κατά την διάρκεια της ωρίμανσης και της εκσπερμάτισης. (Αποφρακτική αζωοσπερμία). Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως σε προηγούμενες φλεγμονές -επιδιδυμίτιδες, προστατίτιδες, ουρηθρίτιδες κλπ- γεγονός εξαιρετικά σημαντικό εάν αναλογιστούμε την αύξηση των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων , στα οποία ανήκουν τα παραπάνω νοσήματα, που παρατηρείται στις μέρες μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι το 40% των περιπτώσεων ιδιοπαθούς, αγνώστου αιτιολογίας δηλαδή αποφρακτικής αζωοσπερμίας οφείλεται σε λοίμωξη από τον ιό του έρπητα των γεννητικών οργάνων HSV I/II
Μια αναφορά θα πρέπει να γίνει στην βαζεκτομή και την αποκατάσταση αυτής. Πρόκειται για μια χειρουργική επέμβαση-αντισύλληψη για τον άνδρα- όχι δημοφιλή στη χώρα μας. Κατά την επέμβαση αυτή απολινώνονται -κόβονται- οι εκφορητικές οδοί του σπέρματος. Η χειρουργική διόρθωση της βαζεκτομής, με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν σπερματοζωάρια επιτυγχάνει στο 90% των ασθενών με τα ποσοστά εγκυμοσύνης να φτάνουν το 60-70%.

Ορμονικές διαταραχές

Η επάρκεια και η ακεραιότητα των ορμονικών μηχανισμών που είναι απαραίτητοι για την παραγωγή του σπέρματος έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία για την φυσιολογική παραγωγή αυτού. Η τεστοστερόνη, τα οιστρογόνα αλλά και οι μεταβολίτες τους και οι ορμόνες που ευθύνονται για την παραγωγή τους (FSH, LH) είναι όροι πολύ οικείοι στα υπογόνιμα ζευγάρια.
Διαταραχές ορμονών μπορεί να προκληθούν από χειρουργικές επεμβάσεις, με ιατρική η μη χρήση ορμονών (αναβολικά), από την ύπαρξη νεοπλασμάτων ιδιαιτέρα των όρχεων αλλά και από την φυσιολογική ελάττωση των επιπέδων τεστοστερόνης η οποία παρατηρείτε μετά την ηλικία των 40 ετών, όψιμος υπογοναδισμός καθώς επίσης από περιβαλλοντικούς παράγοντες
Είναι γνωστό από την δεκαετία του '70 ότι περιβαλλοντικοί ρύποι - ιδιαίτερα τα εντομοκτόνα και τα λιπάσματα- μπορούν να βλάψουν την ποιότητα του σπέρματος μέσω της διαταραχής-διακοπής των φυσιολογικών ορμονικών οδών - υποθαλάμου, υπόφυσης όρχεων- η ακεραιότητα των οποίων είναι απαραίτητη για την σπερματογεννητική ικανότητα.

Χρωμοσωμικές/γενετικές ανωμαλίες

Αν και η έρευνα για τις γενετικές/χρωμοσωμικές ανωμαλίες βρίσκεται δυστυχώς σε πολύ πρώιμο στάδιο είναι ήδη γνωστό ότι γενετικά κληρονομούμενα νοσήματα πχ η κυστική ίνωση είναι δυνατόν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στα υπογόνιμα ζευγάρια.
Είναι επίσης γνωστό ότι χρωμοσωμικές ανωμαλίες πχ μικροελλείψεις του Υ χρωμοσώματος δημιουργούν σοβαρά προβλήματα γονιμότητας. Ακόμα και εάν δεν υπάρχουν 'θεραπείες' για τα νοσήματα αυτά, ο έλεγχος τους είναι απαραίτητος αφού το ζευγάρι θα κερδίσει πολύτιμο χρόνο στην προσπάθεια του να αποκτήσει παιδί

Διαταραχές ωρίμανσης του σπέρματος

Τα σπερματοζωάρια δεν παράγονται από τους όρχεις στην μορφή που βρίσκονται όταν γονιμοποιούν το ωάριο. Τα άωρα, όπως λέγονται, σπερματοζωάρια υφίστανται μια διαδικασία ωρίμανσης με κατάληξη την απόκτηση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών απαραίτητων για την γονιμοποίηση. Χημικοί και φυσικοί παράγοντες μπορεί να βλάψουν η και να διακόψουν τελείως αυτή την διαδικασία. Χημικές ουσίες, η ακτινοβολία, η θερμοκρασία μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα κυρίως στην μορφολογία και στην κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και δευτερευόντως στον αριθμό τους.
Ένας από τα πιο γνωστά αίτια για την πρόκληση υπογονιμότητας και με αυτό τον μηχανισμό είναι η ύπαρξη κιρσοκήλης. Πρόκειται για μια ανατομική διαταραχή η οποία αφορά στο φλεβικό δίκτυο του όρχι. Στην περίπτωση αυτή οι φλέβες δεν λειτουργούν φυσιολογικά, ανεπάρκεια των βαλβίδων. Αν και οι μηχανισμοί με τους οποίους η κιρσοκήλη επηρεάζει την ποιότητα του σπέρματος δεν είναι ακόμη απόλυτα ξεκαθαρισμένοι, η σχέση μεταξύ ανδρικής υπογονιμότητας και κιρσοκήλης είναι αδιαμφισβήτητη. Η χρήση μικροχειρουργικών τεχνικών επιτυγχάνει βελτίωση έως και 80% στην ποιότητα του σπέρματος ιδιαίτερα στην κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Τα ποσοστά εγκυμοσύνης φτάνουν έως και το 40% με το μεγαλύτερο ποσοστό να συμβαίνει μέσα στους επόμενους 6-9 μήνες.
Πρόσφατες μελέτες κατέδειξαν την σχέση της κιρσοκήλης με ελαττωμένα επίπεδα τεστοστερόνης που πιθανόν να αποτελεί ένα ακόμα τρόπο με το οποίο το νόσημα αυτό επηρεάζει την σπερματογενετική ικανότητα και όχι μόνο!!

Αντί-σπερμικά αντισώματα.

Αυτοάνοσες διαταραχές του σπέρματος ευθύνονται για το 6% περίπου της ανδρικής υπογονίμοτητας. Αν και τα σπερματοζωάρια είναι προστατευμένα από την εναντίον τους δημιουργία αντισωμάτων μερικοί άνδρες δημιουργούν αντισπερμικά αντισώματα πχ μετά από χειρουργική επέμβαση πχ βαζεκτομή ή/και τραύμα στους όρχεις.
Πολλά πράγματα είναι ακόμα άγνωστα στην ανδρική γονιμότητα. Απαιτείται ακόμα πολύ έρευνα σε αυτό τον τομέα. Γίνεται όμως αντιληπτό ότι ο παράγοντας άνδρας μπορεί να έχει τα ίδια προβλήματα με το παράγοντα γυναίκα στην διαδικασία γονιμοποίησης. Πρόκειται για την ισότητα των δύο φύλλων στη πράξη. Πολλοί από του παράγοντες αυτούς μπορούν να αναστραφούν. Κάποιοι άλλοι μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά οδηγώντας σε σημαντική βελτίωση της ικανότητας αναπαραγωγής ενός άνδρα. Και κάθε ζευγάρι αξίζει μια ευκαιρία να αποκτήσει παιδί με την φυσιολογική οδό.
Source : Healthview

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου