Πανδημία γρίπης: ο ΠΟΥ προειδοποιεί για το δεύτερο κύμα

Στηριζόμενος στην παρακολούθηση των εξάρσεων της νέας γρίπης σε διάφορα μέρη του κόσμου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δήλωσε την Παρασκευή ότι υπάρχουν πλέον επαρκείς πληροφορίες ώστε να εξαχθούν κάποιες πρώτες προβλέψεις για την πορεία της πανδημίας.

Ο ΠΟΥ συμβουλεύει τις χώρες του βόρειου ημισφαιρίου να ετοιμάζονται για δεύτερο κύμα της πανδημίας γρίπης. Οι χώρες με τροπικά κλίματα, στις οποίες ο πανδημικός ιός έφθασε αργότερα από ό,τι αλλού, θα πρέπει επίσης να είναι προετοιμασμένες για μια αύξηση του αριθμού των περιστατικών.
Οι χώρες στις εύκρατες περιοχές του νότιου ημισφαιρίου θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση. Όπως έχει δείξει η εμπειρία, είναι πιθανό να υπάρξουν τοπικά «θερμά σημεία» στα οποία μπορεί να συνεχιστεί η αυξανόμενη μετάδοση του ιού, ακόμη και όταν η πανδημία έχει φθάσει στην αιχμή της σε εθνικό επίπεδο.
Ο Η1Ν1 είναι πλέον το κυρίαρχο στέλεχος
Τα στοιχεία από πολλά μέρη δείχνουν ότι ο πανδημικός ιός Η1Ν1 εγκαταστάθηκε γρήγορα και είναι τώρα το κυρίαρχο στέλεχος της γρίπης στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Η πανδημία θα επιμείνει τους επόμενους μήνες καθώς ο ιός συνεχίζει να μετακινείται μέσω των ευαίσθητων πληθυσμών.
Η στενή παρακολούθηση των ιών μέσω ενός δικτύου εργαστηρίων του ΠΟΥ δείχνει ότι ο ιός παραμένει πρακτικά πανομοιότυπος, ενώ δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο ιός έχει μεταλλαχθεί σε πιο μολυσματική ή θανατηφόρο μορφή.
Επίσης, η κλινική εικόνα της πανδημικής γρίπης είναι σε μεγάλο βαθμό η ίδια σε όλες τις χώρες. Οι ασθενείς στη συντριπτική τους πλειοψηφία εξακολουθούν να εμφανίζουν ήπια νόσο. Αν και ο ιός μπορεί να προκαλέσει πολύ βαριά και θανατηφόρο νόσο, ακόμη και σε νέα και υγιή άτομα, ο αριθμός αυτών των περιστατικών παραμένει μικρός.
Μεγάλοι πληθυσμοί ευαίσθητοι στη λοίμωξη
Αν και οι τάσεις αυτές είναι ενθαρρυντικές, μεγάλες ομάδες ατόμων σε όλες τις χώρες παραμένουν ευαίσθητες στη λοίμωξη. Ακόμη και αν συνεχιστεί το σημερινό μοντέλο της ήπιας νόσου, οι επιπτώσεις της πανδημίας στη διάρκεια του δεύτερου κύματος θα μπορούσαν να επιδεινωθούν, καθώς θα μολύνονται μεγάλοι αριθμοί ατόμων.
Οι μεγάλοι αριθμοί ασθενών με βαριά νόσο που χρειάζονται φροντίδα στην εντατική θα είναι πιθανότατα αυτό που θα επιβαρύνει περισσότερο τις υπηρεσίες υγείας. Οι πιέσεις που θα δημιουργηθούν θα μπορούσαν να εξαντλήσουν τις μονάδες εντατικής φροντίδας, εμποδίζοντας ενδεχομένως την παροχή φροντίδας για άλλες νόσους.
Παρακολούθηση για αντίσταση στα φάρμακα
Προς το παρόν, σε όλο τον κόσμο έχουν ανιχνευθεί ελάχιστοι πανδημικοί ιοί ανθεκτικοί στην οσελταμιβίρη, παρά το γεγονός ότι έχουν χορηγηθεί πολλά εκατομμύρια θεραπευτικών κύκλων αντι-ιικών φαρμάκων. Τα περιστατικά αντίστασης έχουν διερευνηθεί εκτεταμένα και έως σήμερα δεν έχει τεκμηριωθεί κανένα περιστατικό μετάδοσης ανθεκτικού ιού. Η στενή παρακολούθηση συνεχίζεται.
Διαφορές από την εποχική γρίπη
Τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ορισμένες σημαντικές διαφορές μεταξύ της πανδημικής νόσου και αυτής που παρατηρείται στις εποχικές επιδημίες γρίπης.
Οι ηλικίες που πλήττονται από την πανδημία είναι γενικά μικρότερες. Αυτό ισχύει τόσο για τον αριθμό των ατόμων που μολύνονται όσο και για τον αριθμό των ατόμων που αναπτύσσουν βαριά ή θανατηφόρο νόσο.
Έως σήμερα, τα πιο βαριά περιστατικά και οι θάνατοι έχουν παρατηρηθεί σε ενήλικες κάτω των 50 ετών, ενώ οι θάνατοι στους ηλικιωμένους είναι σχετικά σπάνιοι. Αυτή η ηλικιακή κατανομή έρχεται σε έντονη αντίθεση με την εποχική γρίπη, κατά την οποία περίπου 90% των βαριών και θανατηφόρων περιστατικών παρατηρούνται σε άτομα 65 ετών και άνω.
Βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια
Ακόμη πιο σημαντικό είναι ίσως το γεγονός ότι οι κλινικοί γιατροί από όλο τον κόσμο αναφέρουν μια πολύ βαριά μορφή της νόσου, η οποία επίσης πλήττει τα νέα και κατά τα άλλα υγιή άτομα, κάτι που παρατηρείται σπανίως με την εποχική γρίπη. Στους ασθενείς αυτούς, ο ιός πλήττει απευθείας τον πνεύμονα, προκαλώντας βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια. Η επιβίωση σε αυτές τις περιπτώσεις εξαρτάται από την παροχή εξαιρετικά εξειδικευμένης και απαιτητικής φροντίδας στην εντατική, συνήθως με μακρόχρονη και δαπανηρή νοσηλεία.
Στη διάρκεια του χειμώνα του νοτίου ημισφαιρίου, αρκετές χώρες ανέφεραν την ανάγκη για εντατική φροντίδα ως τη μεγαλύτερη επιβάρυνση για τις υπηρεσίες υγείας. Ορισμένες πόλεις στις χώρες αυτές αναφέρουν ότι σχεδόν 15% των περιστατικών που νοσηλεύτηκαν χρειάστηκαν εντατική φροντίδα.
Στα μέτρα ετοιμότητας θα πρέπει να προβλέπεται η αυξημένη ζήτηση για μονάδες εντατικής φροντίδας, οι οποίες θα μπορούσαν να εξουθενωθούν από μια αιφνίδια αύξηση του αριθμού των βαριών περιστατικών.
Ευαίσθητες ομάδες
Ο αυξημένος κίνδυνος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πλέον καλά τεκμηριωμένος σε όλες τις χώρες. Ο κίνδυνος αυτός γίνεται ακόμη πιο σημαντικός, δεδομένου ότι ο συγκεκριμένος ιός πλήττει κατά προτίμηση νέους ανθρώπους.
Τα δεδομένα συνεχίζουν να δείχνουν ότι ορισμένες παθήσεις αυξάνουν τον κίνδυνο για βαριά και θανατηφόρο νόσο. Στις παθήσεις αυτές περιλαμβάνονται οι νόσοι του αναπνευστικού, ιδίως το άσθμα, η καρδιαγγειακή νόσος, ο διαβήτης και η ανοσοκαταστολή.
Στην προσπάθειά τους να προβλέψουν τις επιπτώσεις της πανδημίας, οι αξιωματούχοι υγείας θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι πολλές από αυτές τις παθήσεις που δημιουργούν προδιάθεση είναι πολύ πιο συχνές τις τελευταίες δεκαετίες, γεγονός που αυξάνει τον αριθμό των ευαίσθητων ατόμων.
Η παχυσαρκία, η οποία είναι συχνά παρούσα στα βαριά και θανατηφόρα περιστατικά, αποτελεί σήμερα παγκόσμια επιδημία. Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι, παγκοσμίως, περισσότερα από 230 εκατομμύρια άτομα πάσχουν από άσθμα και περισσότερα από 220 εκατομμύρια άτομα έχουν διαβήτη.
Υψηλότερος κίνδυνος για νοσοκομειακή νοσηλεία και θάνατο
Αρκετές πρώιμες μελέτες δείχνουν υψηλότερο κίνδυνο για νοσοκομειακή νοσηλεία και θάνατο σε ορισμένες υποομάδες του πληθυσμού, όπως οι μειονότητες και οι αυτόχθονες. Σε ορισμένες μελέτες, ο κίνδυνος σε αυτές τις ομάδες είναι τέσσερις έως πέντε φορές υψηλότερος από ό,τι στον γενικό πληθυσμό.
Αν και τα αίτια δεν είναι πλήρως κατανοητά, φαίνεται ότι αυτό σχετίζεται με τις χειρότερες συνθήκες διαβίωσης και την κακή συνολική κατάσταση της υγείας, που περιλαμβάνει μεγάλα ποσοστά παθήσεων όπως το άσθμα, ο διαβήτης και η υπέρταση.
Επιπτώσεις για τον αναπτυσσόμενο κόσμο
Τα ευρήματα αυτά έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία καθώς η πανδημία εξαπλώνεται όλο και περισσότερο στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου πολλά εκατομμύρια άτομα ζουν υπό κακές συνθήκες, με πολλαπλά προβλήματα υγείας και με μικρή πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες υγείας.
Καθώς πολλά από τα στοιχεία για την πανδημία προέρχονται από πλούσιες και μεσαίου εισοδήματος χώρες, η κατάσταση στις αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να παρακολουθείται στενά. Ο ίδιος ιός που προκαλεί αντιμετωπίσιμα προβλήματα στις πλούσιες χώρες θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες σε ορισμένα μέρη του αναπτυσσόμενου κόσμου.
Συν-λοίμωξη από τον HIV
Η πανδημία γρίπης του 2009 είναι η πρώτη που παρατηρείται μετά την εμφάνιση του HIV/AIDS. Πρώιμα δεδομένα από δύο χώρες δείχνουν ότι τα άτομα με ταυτόχρονη λοίμωξη από τον νέο ιό Η1Ν1 και τον HIV δεν έχουν αυξημένο κίνδυνο για βαριά ή θανατηφόρο νόσο, υπό την προϋπόθεση ότι λαμβάνουν αντιρετροϊική θεραπεία. Στους περισσότερους από αυτούς τους ασθενείς, η νόσος από τον Η1Ν1 ήταν ήπια και οι ασθενείς ανέρρωσαν πλήρως.
Αν τα προκαταρκτικά αυτά ευρήματα επιβεβαιωθούν, τα νέα θα είναι καθησυχαστικά για τις χώρες στις οποίες έχει εξαπλωθεί ο νέος ιός Η1Ν1 και η κάλυψη με αντιρετροϊικά φάρμακα είναι καλή.
Σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις, περίπου 33 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο ζουν με HIV/AIDS. Από αυτούς, ο ΠΟΥ εκτιμά ότι περίπου 4 εκατομμύρια λάμβαναν αντιρετροϊική θεραπεία στα τέλη του 2008.
 Πηγή : Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ)